ÇOK DÜŞÜNEN BEYNİN KİMYASI

Neydi bu “overthink yapmak” diye dilimize yerleşen eylem? Durumlar veya olaylar hakkında sürekli ve aşırı düşünme hali. Açılışımızı bu hatırlatmayla yaptığımıza ve yazı içerisinde bazen uzun halini kullanmamak için “overthinking” yazacağım konusunda anlaştığımıza göre artık konumuza yavaştan geçebiliriz, ne dersin?

Birçok insan zaman zaman belirli konular hakkında overthinking yapabiliyor, bazılarının kaygı bozukluğuna sahip olabilme ihtimali olduğu gibi, bazılarının yok. Yani cevap veriyorum: Hayır, overthinking yapıyorsun diye kaygı bozukluğuna sahip olmak zorunda değilsin. Patolojik bir durumun olmayabilir. Uzm. Psk. Catherine Pittman’a göre, ortalama bir insan da bazı durumları fazla düşünme eğiliminde olabiliyor.

Bunun aslında bir de kendini kandırdığın bir boyutu var. Tanıdık gelecek mi bakalım: “Fazla düşününce potansiyel problemlere çözüm buluyorum.” Hayır, bulmuyorsun. Bir diğer Uzm. Psk. Helen Odessky, insanların sıklıkla overthinking ile sağlıklı duygu regülasyonu araçlarından biri olan problem çözebilme becerilerisini karıştırdığını belirtiyor.

Aşırı düşünme hali belirsizliklere dayanır. “Gelecekle alakalı çok savunmasız olduğumuzda, kafamızın içinde problemleri çözmeye çalışıyoruz.” diyor Uzm. Psk. David Carbonell.

Şimdi gelelim sen fazladan fazladan düşünürken beyninde neler olup bittiğine.

Bilim insanlarına göre fazla düşünmenin süreci tam olarak net olmasa da kaygı ve korkuyla alakalı bölümlerin konuya dahil olduğunu belirtiyorlar. Serebral Korteksin tüm düşünce aşamalarının merkezi olduğunu belirtmen Pitmann, bu korteksi şu cümlelerle açıklıyor, “Anıları hatırlamanı sağlayan; düşünmene ve tahmin yürütmene sebep olan beynin mantıksal kısmıdır.”

Bir şeye takıntı yaptığında -mesela en yakın arkadaşın sana sinirli ve kafanda bunu düşünüyorsun- amigdalanın ilgisi oraya kayar -Amigdala: beynin duygusal merkezidir ve araştırmalar kaygı ve korku duygularımızla ilgisi olduğunu ortaya koymuştur. İşler bu noktada biraz karışmaya başlar çünkü amigdala aktivasyonu kalp atışının artmasına, tedirgin hissetmene ve kas ağrıları yaşamana sebep olur. Aslında bir durum hakkında endişe duydukça, beynini endişe duyduğun konuyu düşünmesi için eğitiyorsun. Paralel bir şekilde, amigdalanı da aynı oranda aktive ediyorsun. Bunun bir kısır döngü halini alması gelecekte anksiyete bozukluğu yaşama riskini arttırıyor.

Peki ya hangi hormonlar?

Dopamin: Denge hormonu, ödül/ceza mekanizmasını dengeleyen kişisel motivasyon koçu

*Fazlası — Aşırı kaygı ve stres, hiperaktivite, yüksek libido, uykusuzluk, paranoya…

*Azı — Anksiyete ve endişe, denge kaybı, titreme, düşük enerji, sebepsiz üzüntü, halsizlik ve yorgunluk, umutsuzluk ve suçluluk hissi, yemek yeme ve yutma güçlüğü…

Adrenalin: Performans ve hareket hormonu, kalp ritmini ve kan basıncını arttırır -kaslara oksijen gider ve daha güçlü bir tepki verebilmeni sağlar-

*Etkileri — Titreyen eller, midede yumrum hissi, sevdiğin kişiye baktığında gözbebeklerinin büyümesi. roller coastera bindiğinde ya da ekstrem sporlar yaparken hissedip kelimelere dökemediğin o his…

-Bir diğer yandan, kortizol hormonuyla bir araya gelince kronik stres oluşmasına sebebiyet verebiliyor.

Serotonin: Mutluluk hormonu — Moralin yüksek olur ve mutlu hissedersin

Kortizol: Stres hormonu — Tehdit anında salgılanan doğal koruyucu

*Fazlası — kortizol stres seviyeni arttırır ve ruh halini kötü etkiler. Sağlıksız bir şekilde overthinking yapmanı sağlayan asıl faktördür. Hipotalamus tarafından salgılanır -beyninin merkezine çok yakın olan bir bölge-

*Serotonin ve kortizolun çalışma prensipleri birbirine terstir. Yani, biri odadayken diğeri yoktur.

Rahat ve keyifli zaman geçirdiğin sen ve fazla düşünmekten kendini alıkoyamadığın, sürekli olasılıkları düşünüp potansiyel sorunları kafanda analizlediğin sen arasındaki farklardan biri de birkaç miligram kortizol -Elbette ki tek sebep bu değil, çünkü bildiğin üzere, insan beyni o kadar da basit değil.

“Beynimiz onu anlayabileceğimiz kadar basit olsaydı, bizler yine onu anlamayacak kadar basit olurduk.” -Emerson M. Pugh

Bir sonraki yazım, fazla düşünmeyi nasıl durdurabileceğinle alakalı olacak, takipte kalmayı unutma!

Psk. Öykü Gündüz

Kaynak:

https://edexec.co.uk/what-happens-to-your-body-when-you-overthink/

https://www.headspace.com/blog/2017/06/01/stop-overthinking-start-living/

https://www.woroni.com.au/words/the-science-of-overthinking/