Yakınımızda Olan ve Tanıdık Gelen Kişiler Daha mı Çekici Oluyor?

Neden bazı insanlara hemen çekiliyoruz veya gördüğümüz an çekici geliyorlar? Neden bazen bir kişiyi ilk görüşümüzde çekici olup olmadığına dair hızlı bir karar verebiliyoruz? Psikologlar bilimsel yöntemler kullanarak, çekiciliği etkileyen faktörleri araştırdılar ve yakınlık ve aşinalık gibi faktörlerin birini çekici bulmada önemli rol oynadıklarını öne sürdüler. Bu yazımızda birine olan fiziksel yakınlığımızın ve aşinalığımızın o kişinin bize çekici gelmesinde nasıl bir rol oynadığından bahsedeceğiz.

Fiziksel Yakınlık ve İlişkilere Etkisi

Yakınlık, insanlara birbirini tanıma ve benzerliklerini keşfetme fırsatı verir. Bunların tümü bir arkadaşlık veya bir yakın ilişki ile sonuçlanabilir. Yakınlık sadece coğrafi uzaklıkla değil, işlevsel mesafeyle veya başkalarıyla yollarımızın kesişme sıklığıyla da ilgilidir. Örneğin, üniversite öğrencilerinin, aynı yurt odasında veya yurtta aynı katta bulundukları insanlarla daha yakın olma ve ilişki kurma olasılıkları daha yüksektir. Çünkü diğer katlarda kalan insanlara kıyasla aynı katta yaşadıkları insanlarla daha fazla yolları kesişir. Başka bir örnek vermek gerekirse, aynı ofiste veya aynı sınıfta fiziksel olarak birbirine daha yakın oturan kişilerin, uzakta oturanlara kıyasla ilişki kurma olasılığı daha yüksektir.

Aşinalık: Sık sık karşımıza çıkan bir kişi bize daha mı çekici gelir?

Fiziksel yakınlık önemli ilişkilerin gelişmesinde büyük rol oynayabilir. Örneğin, işe veya okula giderken her gün toplu taşımada veya yolda yürürken düzenli olarak birini görmek, gerçek bir arkadaşlığı ateşlemek için gerekli olan tek şey olabilir. Bilişsel psikolojide bu durum “mere exposure effect” yani “salt maruz kalma etkisi” ile açıklanabilir. Maruz kalma etkisi bir uyarıcıya sürekli olarak maruz bırakılma sonucu o uyarıcının daha çok tercih edilmesine yol açması veya uyarıcının kişinin daha çok hoşuna gitmesi şeklinde açıklanabilir. Örneğin, yeni çıkan bir şarkıyı sürekli olarak radyoda dinlememiz o şarkıyı daha çok sevmemize yol açabiliyor. Hatta genellikle yeni çıkan bir şarkı beğenilmediğinde insanlardan şu cümleyi duymamız mümkün: “İlk dinlediğimde ben de çok sevmedim, birkaç kez daha dinleyince alışıyorsun”.

Aynı durum ilişkilerimiz içinde geçerli olabiliyor. Yakında olmaları nedeniyle düzenli olarak görüşen insanlar, sık sık karşılaştıkları için uzaktaki insanlara göre birbirlerini tercih etmeye başlayabiliyorlar. Hatta bazen bu durum bilinç dışı bile gelişebiliyor. Her gün işinize veya okulunuza yürürken dikkat etmeseniz bile sürekli gördüğünüz bir insanla bir gün tesadüfen aynı ortama girip tanıştığınızı düşünelim. Bu kişinin yüzü farkında olmasanız bile sürekli bir yerlerde gördüğünüz için size tanıdık gelecektir ve bu aşinalık duygusu nedeniyle o kişiyi çekici bulma ihtimaliniz artacaktır. Çünkü insanlar tanıdık olana daha çok ilgi duyarlar. Sadece birinin etrafında olmak veya onlara tekrar tekrar maruz kalmak, onlardan etkilenme olasılığımızı artırır. Ayrıca tanıdık insanlarla kendimizi güvende hissetme eğilimindeyiz çünkü onlardan ne bekleyeceğimizi biliyoruz.

Yazar: Derin Şanlıtop

Kaynakça

Ebbesen E, Kjos G, Konečni V. Spatial ecology: Its effects on the choice of friends and enemies. J Exp Soc Psychol. 1976;12(6):505–518. doi:10.1016/0022–1031(76)90030–5

Vinne, C. (2022, August 4). What Is the Proximity Principle in Psychology? https://www.verywellmind.com/what-is-the-proximity-principle-in-psychology-5195099#:~:text=In%20social%20psychology%2C%20the%20proximity,relationship%20than%20those%20farther%20away.

Zajonc, R. B. (1968). Attitudinal effects of mere exposure. Journal of Personality and Social Psychology, 9(2, Pt.2), 1–27. doi:10.1037/h0025848