Hiç Karar Veremiyorum: Kronik Kararsızlık
Hepimizin karar vermekte zorlandığı zamanlar olur. Peki bu kararsızlık durumu hayat kalitemizi etkilemeye başladıysa? O zaman işler hem kendimiz için hem de hayatımızdaki insanlar için zorlaşır.
Kronik kararsızlık karar verememe durumunun bir alışkanlık haline gelmesidir. Kararsızlık yaşayan kimseler yanlış bir seçim yapmanın olası sonuçlarından çekinirlerken hiçbir eylemde bulunmamanın sonuçlarını gözden kaçırabilirler. Bazen anksiyete sebebiyle karar vermekte zorlanılırken kararsızlığı bir alışkanlık haline getiren kişiler bilinçsizce karar veremezler. Bu durum büyük seçimlerde yaşanabildiği gibi küçük, günlük hayatta karşımıza çıkan seçimlerde de idare etmesi oldukça zor bir hal alabilir. Örneğin o gün hangi kafede kahve içeceğine karar vermek kararsız kişinin birkaç saatini alabilir, onu fiziksel ve zihinsel olarak yoralabilir.
Kronik kararsızlığı olan kişiler, verilecek karardan emin olmadıklarında şüphelere odaklanabilirler. Herhangi bir kararın onları yanlış yola götürebileceğini ve pişman olabileceklerini düşündükleri için takılıp kalabilirler, erteleyebilirler, unutabilirler, kaçınabilirler. Bu durum kararsız kişinin hayattan aldığı zevki negatif etkilerken onun çevresindekilerin de yorulmasına ve zorlanmasına sebep olabilir. (Potworowski, 2010)
Kararsızlığa ne sebep olur? (Vogel, 2022)
- Başarısızlık korkusu
- Ailenin etkisi
o Büyürken kendi kararlarını verememiş olmak
- Mükemmeliyetçilik
- Sürekli başkalarının mutluluğunu, memnuniyetini düşünmek
- Küçük detaylarda kaybolmak
- Özgüven eksikliği
o Kendinden şüphe etmek
- Başka ruhsal hastalıklar
Kronik kararsızlığı olan her bireyin karar vermesini gerektiren durumlarda kendine has rutinleri vardır (Seif & Winston, 2021):
Erteleme:
Ne yapmanız gerektiğini bilmek, ancak bunu yapamamak.
- Bilinçsiz bir şekilde, seçim yapmayı reddetmek.
Aktif kaçınma:
- Karar vermemek için durumdan kaçmak, durumu görmezden gelmek.
- Vermeniz gereken hiçbir karar yokmuş gibi davranmak.
“Elverişli” unutma:
- Bilinç altının kişiyi karar verme durumundan korumak için kullandığı bir yöntemdir.
- Kişinin bilinçsizce durumu gerçekten unutması. Bu şekilde anksiyete hissetmemesi.
- Bir rutin olduğu fark edilene kadar tesadüfi görünebilir.
Kaçış “kararları”:
- Sadece geçici, değiştirilebilir, tersine çevrilebilir kararlar almak.
Kararsızlık, diğer seçenekler güzelce araştırılıp eninde sonunda bir seçim yapılacaksa olumlu da olabilir. Fakat bu durum kişinin hayat kalitesini düşürecek seviyede kronikleştiyse aşağıdaki yöntemlerle karar verme süreci hızlandırılabilir (Yilmaz, n.d.):
- Artı ve eksi listesi hazırlamak
o Örneğin araba değişimi yapmak istiyorsunuz. Arasında kaldığınız araba markası seçeneklerinin artılarını ve eksilerini bir kağıda yazarak kolaylıkla karşılaştırabilir, daha rahat karar verebilirsiniz.
- Güvenilen birine içini açmak, zihninizi boşaltmak
o Güvendiğiniz bir arkadaşınızın yorum yapmadan sizi dinlemesini rica edin. Ona kendinizi, fikirlerinizi anlatırken bazı şeyler sizin için de oturacaktır.
- Öncesinde araştırma yapmak
o Arkadaşınızla sizin daha iyi bildiğiniz bir semtte buluşacaksınız. Öncesinde bir araştırma yaparak hangi kafenin sizin isteklerinize daha uygun olduğunu bulabilir, oraya gittiğinizde birçok farklı seçenek sebebiyle kafanızın karışmasına engel olabilirsiniz.
- Hata yapmaktan korkmamak
o O gün seçtiğiniz dondurma çeşidi belki de hoşunuza gitmeyecek. Fakat bunu denemeden bilemezsiniz. Belki de en sevdiğiniz dondurma çeşidini bulacaksınız.
- Seçenekleri azaltmak
o Doğum gününüzü nerede kutlayacağınız konusunda kafanız mı karıştı? Olabildiğince az mekân araştırın. Ne kadar fazla seçenek, o kadar kafa karışıklığı…
- Yedek tercihler oluşturmak
o Yeni bir restoran deniyorsunuz. Eğer canınız başka bir şey çekmediyse menüden her zaman yediğiniz bir yemeği seçin.
- Verilen her karar için kendini tebrik etmek
o Son kararlarınızı sorgulamaktan kaçının ve verdiğiniz her karar için kendinizi kutlayın.
- Kendi kararlarınızı kendiniz verin
o Kimse sizi sizin kadar iyi tanıyamaz. Kendi hayatınızı başkalarının ellerine bırakmayın.
Yazan: Begüm Kayaalp
Kaynakça
- Potworowski, G. A. (2010). Varieties of Indecisive Experience: Explaining the Tendency to Not Make Timely and Stable Decisions. (Thesis). From https://deepblue.lib.umich.edu/handle/2027.42/75906
- Seif, M., & Winston, S. (2021, May 9). Chronic Indecisiveness: Between a Rock and a Hard Place. Psychology Today. https://www.psychologytoday.com/ca/blog/living-sticky-mind/202105/chronic-indecisiveness-between-rock-and-hard-place
- Vogel, K. (2022, May 20). Why Am I So Indecisive? 10 Methods That Can Help You Make Decisions. Psych Central., from https://psychcentral.com/health/coping-with-indecision#tips-for-indecisiveness
- Yilmaz, E. (n.d.). Indecisiveness: Definition, Examples, & How to Overcome It. The Berkeley Well-Being Institute. https://www.berkeleywellbeing.com/indecisiveness.html
