AYNI ÇATI ALTINDA

Konumuz pandemi süreci ve ilişkiler. Aynı çatı altında denildiği zaman, hemen aklımıza bir evin içindeki çiftler geliyor ama burada durum biraz daha farklı. “Çatıyı” ilişkiniz olarak değerlendirmenizi istiyorum. Böylelikle hem bir bütünlük sağlayabiliriz, hem de ilişkileri sınırlandırmamış oluruz.

Kendi çatınızı düşünün. Bu çatının altına eklediğiniz her iyileştirici, destekleyici şey onu yuvanız yapar mesafelerden bağımsız olarak. Güven ve bağlılığı evin taşıyıcı kolonları gibi düşünebilirsiniz. Hem arkadaşlık, hem romantik bağdaşlık için de yuvaya şu bileşenleri ekleyebilirsiniz:

-Sevgi haritaları,

-İlgi ve beğeni paylaşımı,

-Duygusal bir banka hesabı,

-Olumlu bakış açısı,

-Çatışma yönetimi,

-Hayalleri gerçeğe dönüştürme,

-Ortam anlam.

Aslında bu dokuz bileşen Gottman tarafından Güçlü İlişki Evi teorisi olarak adlandırılmaktadır.

Bu bileşenlerin anlamlarını biraz açalım.

Sevgi haritaları, partnerlerin birbirleri hakkında güncel kalmalarını sağlayan açık uçlu soruları kapsar. İlişkinizin başındaki merakınızı ve keşfetme ihtiyacınızı hatırlayın, işte bu sevgi haritasını oluşturmak ve güncel tutmak bu amaca hizmet etmekte. Bu güncellik, zamanla değişip dönüşen partnerlerin birbirlerine yeniden uyumlanmasını sağlar.

İlgi, beğeni paylaşımı ve bir takdir kültürü geliştirmek aşağılama davranışının panzehri (bknz. Mahşerin Dört Atlısı) olarak karşımıza çıkar. Çatımızın altına eklediğimiz bu bileşen ilişkideki olumsuz duygulara karşı bir tampon görevi üstlenir.

Duygusal banka hesabı oluşturmak, en temelde partnerlerin duygusal ihtiyaçlarını birbiriyle paylaşması anlamını taşır. Empati becerisini kuvvetlendirir.

Olumlu bakış açısına sahip olmak, olumluya yönelmek çatışma anları da dahil olmak üzere ilişkinin birçok noktasında onarıcı etkiye sahiptir.

Çatışmadan kaçmamak, çatışmanın varlığını kabul edip onu nasıl yöneteceğimiz ilişkilerin sağlamlılığını belirleyen bir ölçüttür (bknz. Mahşerin Dört Atlısı). Mutlu bir ilişki, çatışmalardan uzak bir ilişki demek değildir.

Bu noktada, aklınızın bir köşesinde durmasını istediğim ek bir bilgi var. Araştırmalar bize bir çatışma sırasında, 15 dakikalık bir periyotta partnere sarf edilen aşağılama cümlelerinin miktarının, 1 yıl içerisinde o kişinin yaşayacağı enfeksiyon adedini belirlediğini söylüyor. Üstelik bir aşağılama cümlesinin olumsuz etkisini ancak beş olumlu ifadenin varlığı azaltabiliyor.

Genellikle ilişkinin başında konuşulan ancak ilişki sırasında geri plana atılan konulardan biri de, gelecek hedefleri ve hayalleridir. Bireyler kişisel hayallerini ilişki dâhilinde gerçekleştirebildiklerinde ilişkiye aidiyet hissi de artıyor.

Bütün bu bileşenler içerisinde, benim için çatının altına eklenen en önemli bileşen, ortak anlam yaratmak. Çünkü bizlere ilişki dinamiğinden, ilişkiye bakış açısına kadar birçok bilgiyi verebiliyor. Ortak anlam yaratmak demek, özetle ilişkilerin ritüelleri demek. Her ilişkiye biriciklik katar bu ritüeller. Bu beraber dans etmek, karşılıklı şarap içmek, gün sonu sohbeti yapmak olabilir. Beraber yapmaktan keyif aldığınız ve düzenli yaptığınız aktiviteleri düşünün. Bunlara her daim yenilerini ekleyebileceğinizi de hesaba katarak.

Çatıyı kavramsallaştırdığımıza göre şimdi yazının diğer bölümüne geçmek istiyorum.

Pandemi sürecinde romantik ilişkilere ne olacak? Karantina nasıl etkiliyor ve nasıl etkileyebilir? Neler yapabiliriz?

Bu soruların eşliğinde ilk önce mekânsal olarak da aynı çatı altında olan çiftler üzerinde duracağım.

Öncelikli hedef, ilişkinizden bağımsız olan stres faktörünü ilişkinin dışında tutmaya çalışmak olmalı. Yani pandemi kendi başına bir stres faktörü ancak bu sizin ilişkinizin bir parçası değil. Partnerlerin stres duyarlılıkları birbirlerinden farklı olabilir. Bu durumda stres tepkileri de değişiklik gösterecektir. İhtiyacımız olan, bu noktada yeterli anlayışı karşı tarafa gösterebilmek ve empati kurmayı denemektir. Pandeminin başında daha zorken bu yeni düzene alışmak, şimdi neredeyse bir yıldır hayatımızda olan Covid-19 ile baş etme stratejilerimiz de değişti ve dönüştü. Ancak kaygıyla mücadele noktasında herkesin aynı durumda olamayacağını bilerek bir ekleme yapmak istiyorum: Yeterli önemi gösterdikten sonra tek gündem konusu Covid-19 olmaktan çıkmalı, buna dair haberler sınırlandırılmalı ki kaygıyla mücadeleye yardımcı olabilsin. Stres seviyenizin yükseldiğini hissettiğiniz anlarda mola vermeye çalışın, bu ihtiyacınızı dile getirin. Süreç boyunca iletişimde dalgalanmaların olması anlaşılır bir durumdur. Önemli olan bu dalgalanmalar dâhilinde oluşan çatışmaları yönetebilmek. Bunun için gerekli olan panzehirlerden daha önce bahsetmiştim, onları cebimizde taşımaya devam edelim (Psikomore Podcast/İlişkideki Toksik Davranışlarla Mücadele).

Çatışma yönetimi dışında, partnerlerin aynı evde kalma süreleri arttıkça, diğer bir deyişle birbirlerine maruz kalma süreleri arttıkça ortaya çıkabilecek başka durumlar olabilir. Partnerinizin daha önce dikkatinizi çekmemiş, göz ardı ettiğiniz bir alışkanlığı size bir anda batmaya başlamış olabilir. Olumsuz davranışlarına odaklanmaktan ziyade, partnerinizin olumlu davranışlarına odağınızı çevirmeyi deneyin. Yaptıklarını takdir edin. Ne düşündüğüne dair varsayımlarda bulunmak yerine konuşmayı tercih edin. Aynı evde olmak demek, kendinize ait bir alanın ve zamanın olmayacağı anlamına gelmez. Dolayısıyla gün içerisinde hem kendinize bu hakkı tanıyın hem de partnerinize. İlişkinize ait olan ritüellerinize odaklanın, bu koşullar dâhilinde yeniden uyarlamayı deneyebilirsiniz. Her cuma dışarıda yemek yeme ritüeli olan bir çiftseniz, bunu evinizde dışarı gider gibi giyinmiş halde sofranıza oturarak sağlayabilirsiniz. Yürüyüşlerinizin sonunda sevdiğiniz bir kahveciden her seferinde farklı kahve alarak beraberce yeni tatları keşfedebilirsiniz. Bu noktada yaratıcılığınıza güvenin, istediğiniz şekilde değiştirebilirsiniz. Çocuklu bir çiftseniz de ritüellerinizi ihmal etmeyin. Bunları çocuklarınızı uyuttuktan sonra da uygulayabilirsiniz. Ebeveyn rolünüze sahip çıkarken eş rolünüzü unutmamaya çalışın.

6 Saniye Öpüşme Kuralı, Gottman tarafından romantik hissetmeye yetecek kadar uzun bir süre olarak tanımlanır. Diğer fiziksel temaslarınızın haricinde her gün altı saniye öpüşmek ilişki bağını kuvvetlendirmektedir. Stres, cinsel isteksizliğe de sebep olabilir. Burada anlayışlı olmak ve karşılıklı onay kuralını unutmadan devam etmek gerekir. Partnerinizle olan bağı güçlendirmek adına Sevgi Haritaları Oyunu oynayabilirsiniz. Çift olarak yapılabilecek aktivitelere örnek olarak, ortak olarak görüştüğünüz başka bir çiftle görüntülü konuşma yapmak ya da uygun gördüğünüz bir ortamda buluşmak, yeni bir hobiye başlamak, yeni bir dil öğrenmek eklenebilir. Aynı evin içinde yaşarken eve ait ortak bir sorumluluğun olduğunu unutmadan iş bölümü yapmak, fiziksel yorgunluğunuzun da azalmasına yardımcı olacaktır.

Aynı ilişki çatısı altında ama birbirinden mekânsal olarak uzakta kalan çiftler hakkında konuşalım biraz da.

Aslında bahsettiğim öncelikli hedef kısmı bu çiftler için de ortak. Ancak bu noktadaki fiziksel uzaklık, partnerleri ilişkilerinin geleceği hakkında düşündürebilir. Yapılan araştırmalar sayesinde biliyoruz ki uzak mesafe ilişkisi yürüten partnerler arasında da çok güçlü bağlar kurulabiliyor hatta fiziksel olarak yakın olan çiftlerden daha iyi iletişim becerilerine sahip olduklarını söylemek mümkün. Elbette ki temas bir ihtiyaç ancak partnerlerin birbirlerine temas etmeleri için yalnızca birbirlerine dokunmalarına gerek yok.

Uzak mesafe ilişkisi yürüten çiftlerde bazı ritüeller, alışkanlıklar mevcuttur. Yani görüntülü konuşma imkânı tanıyan bir platform dâhilinde karşılıklı yemek yeme davranışı bir ritüel olabilir. Yeni ritüeller için online oynanacak oyunları, beraber film/dizi izlemeye fırsat veren uygulamaları deneyebilirsiniz. Gün içerisinde ne kadar sesli iletişim kurmuş olursanız olun, görüntülü konuşmayı pas geçmemeye çalışın. Partnerinizin yüz ifadesini, mimiklerini görmek iletişimi güçlendirmektedir. Çatışma esnasında fiziksel olarak uzakta olmak onarma sürecini aksatabilir. Stres seviyenizin yükseldiğini hissettiğiniz anlarda mola vermeye çalışın, bu ihtiyacınızı dile getirin. Partnerinizin düşünceleri ve hissettikleri noktasında varsayımda bulunmak yerine açıkça sormayı tercih edin, partnerinizden de size dair bir varsayımda bulunmasını beklemeden hareket edin. Bazı sorunları çatışma panzehirleri dâhilinde çözemeyeceğinizi fark edebilirsiniz, böyle zamanlarda kendinize aldığınız molalar gibi çatışmaya da mola vermeyi tercih edebilirsiniz. Böylelikle mesafenin vermiş olduğu uzaklığı kontrol edebilir duruma getirebilirsiniz.

Yazının başında bahsettiğim Sevgi Haritaları Oyununu online da oynayabilirsiniz; karşılıklı açık uçlu sorular yazarak ve bunları cevaplayarak. Pandemi sonrasına dair hayaller kurmak, yeniden buluştuğunuzda neler yapacağınıza dair fikirler üretmek umudunuzu canlı tutacağı gibi ilişkinizin geleceği hakkında olumlu düşünmenizi de sağlayacaktır. Aynı evde yaşayanlarda da olduğu gibi, gün içerisinde partnerlerin karşılıklı kendilik alanlarına ihtiyaçları olduğu unutulmamalı.

Pandemi süreci, hepimize yeni şeyler öğretti ve öğretmeye de devam edecek. Bu adaptasyon sürecinde ilişkinize nelerin iyi geleceğini keşfettikçe ilişkiye bağınız da güçlenecektir. Bunun haricinde bireysel olarak elimizden gelen olabildiğince akışta kalabilmek ve bunun bir süreç olduğunu kendimize hatırlatmak.

Sağlıkla ve güvende kalın.

Psk. Ecem Yılmaz

Kaynak:

https://www.gottman.com/blog/the-sound-relationship-house-build-love-maps/

https://www.psychologytoday.com/us/blog/conscious-communication/202003/maintaining-

relationships-while-practicing-social-distancing

https://www.psychologytoday.com/us/blog/life-refracted/201612/10-ways-make-long-distance-

love-relationship-work

https://yakiniliskiler.com/2020/04/11/karantina-surecini-partnerden-ayri-gecirmek/