ASTROLOJİYE İNANMAMIZIN PSİKOLOJİK SEBEPLERİ

Son zamanlarda sosyal medyada yaygınlaşan ve görmeye başladıkça kendimizi daha çok bakar halde bulduğumuz sözdebilim astroloji ve altındaki psikolojik sebepleri anlatmak istiyorum sana. İlk olarak, daha çok maruz kaldıkça daha çok merak etmenin sebebi “Aşina Olma Önyargısı/Aşinalık Etkisi” olarak geçiyor ve aşinalık arttıkça tercih etme eğiliminin de paralel bir şekilde arttığını söylüyor -bu aynı zamanda reklam endüstrisinde kullanılan ve satın alma davranışını etkileyen bir psikolojik fenomen.

Amacım sözdebilim diyerek bir aşağılama amacı gütmek değil, literatürde astroloji, nümeroloji, el falı ve benzerleri “pseudo-science” yani çevirisiyle sözdebilim/sahte bilim/yalancı bilim olarak geçmekte.

Yıllardır yapılan bu kadar eleştiriye, bu kadar bilimsel açıklamaya rağmen neden bu sözdebilimlere inanma ihtiyacı duyduğumuz zamanlar oluyor? Psikologlara göre bunun altında birden çok sebep yatıyor. Bunların neler olduğunu inceleyelim hadi.

İnsanlar beklentilerini ve hedeflerini gerçekleştirme amacıyla geçmişlerini, şimdiki zamanlarını ve geleceklerini bir araya getirmeye yardımcı olması için sürekli olarak hikayeler ararlar, ve astroloji tam bu noktada devreye girer. Utah Üniversitesi’nde gelişim psikoloğu olan Monisha Pasupathi “Astroloji, insanlara bu açıklama için oldukça net bir çerçeve sağlıyor.” açıklamasını yapıyor.

Bir diğer yandan, astroloji kimileri için benlik kavramını yaratmaya ve doğrulamaya yardımcı bir unsur niteliği olabiliyor ve internette güneş burçlarına atfedilen bu kişilik özelliklerini öğrenme ihtiyacımızı karşılayacak binlerce site var. Şöyle düşün, mesela ben koç burcuyum ve “Ben acaba nasıl biriyim?” ya da “Bakalım burcuma uygun davranıyor muyum?” benzeri sorular sorarak internette gezinmeye başlıyorum. İlk gördüğüm enerjik ve hayat dolu tanımlaması yapıldığı, sonrasında cesur olduğum kadar şefkatli olduğumu, oldukça güçlü, kibirli ve umursamaz olduğumu öğrendim. Benlik kavramımı oluşturmaya çalışıyorsam ya da bazı zorluklardan dolayı kişiliğimi doğrulama hedefi içindeysem az önce okuduğum şeyler beni kendime getirir ve derim ki “Hayır sen güçlü bir kadınsın, üzülmek sana yakışmaz çünkü sen hayat dolusun, bu durum seni yıldıramaz.” Düştüğümüz yerden kalkmamıza yardımcı mıdır? Psikolojik nedenleri sebep göstererek reddetmediğimi belirtmek istiyorum.

Bir de bunların olumlu olumsuz özellikleri var, diyor ki “kolay sinirlenir, en kıskanç burçtur koç kadını…” Şimdi sormak gerekiyor, bilmem kaç yıllık hayatımızda bu genellemeleri yaşama sıklığımız çeşitli olsa da hayatımıza ve kendi karakterimize göre değişim göstermez mi? Düşününce “Sen şusun, sen böylesin” yazılı içerikleri okumak aslında kolayımıza geliyor -bilimsel olarak insan zihni en kolay yolu tercih etmeye meyillidir ve direkt olarak sonuca atlamak ister. Karakterimiz tüm bu yönlendirici cümlelerden etkilenip -bilinçli veya biliçdışı- değişmeye ve hareketlerimizi olduğu gibi hislerimizi de etkilemeye başlayabiliyor.

Wisconsin Üniversitesi’nde bir psikolog olan Margaret Hamilton, astrolojinin insanlara bir aidiyet duygusu aşıladığını şu sözlerle dile getiriyor “Kendinizi dünyanın bir parçası olarak görmenize olanak tanır. ‘İşte benim uygun olduğum yer, balık burcu’ dersiniz.”

COVID-19 döneminde sanki daha bi’ haşır neşir olduk bu burçlarla değil mi? Sebeplerini göreceğiz şimdi.

Witwatersrand Üniversitesi’nde psikoloji profesörü olan Graham Tyson “Düşük stres koşulları altındayken astrolojiye inanmadığını söyleyen bir kişi yüksek stres koşullarındayken bunu stresiyle başa çıkma mekanizması olarak kullanabiliyor” diyor.

Bir gazete için görevlendirilen ilk astroloji köşesi ise Ağustos 1930’daki Büyük Buhran zamanında olmuş. 2008 mali krizi sırasında da insanlar geleceklerini öngörebilmek için astrologları aramışlar. Bir astrolog olan Rebecca Gordon , New Yorker’a verdiği bir röportajda 2008 krizine atıf yaparak “İnsanların güvendiği tüm yapılar yıkılmaya başlamıştı ve ‘Hayatımda neler oluyor? Hiçbir şey mantıklı ve düzgün gitmiyor.’ gibi düşüncelerle insanlar astrolojiye çekildi.” diyor.

İnsanları astrolojiye iten bir diğer sebep: Belirsizlikler

Araştırmalar, neler olabileceğini bilmemenin, kesinlikle kötü bir şey olacağını bilmekten daha stresli bulduğumuzu gösteriyor. Astrolojik öngörüler, insanların arzuladıkları kesinliğe kavuşmalarına yardımcı olabiliyor. The Daily Mail için yıldız falları yazan astrolog Jonathan Cainer “Eğer kişi kötü bir dönemden geçiyorsa, yazılanları bir anda daha ciddiye almaya başlıyor” açıklamasında bulunmuş.

Mesela şu an dünyada olduğu gibi ülkemizde de COVID-19’un ne zaman ortadan kalkacağına dair tahminlerde bulunan astrologlar bulunuyor -Hindistan, ABD ve İngiltere bu ülkelerin başında geliyor. AstroTalk ve AstroYogi gibi şirketler karantina döneminde gelirlerinin iki katına çıktığını bildirmişler bile.

Belirsizlikler hayatımızda yoğun olduğu zaman kontrolü ele almaya çalışırız ve astroloji bu duyguyu uyandırmamıza yardımcı oluyor. Mesela hayatımızda öyle bir noktalar oluyor ki dışarıdan olumlu şeyler duymaya, yapabileceğimizin söylenmesine ihtiyaç duyabiliyoruz zaman zaman. Burç yorumumuzda hayatımızda olumlu bir değişim olacağını okumak, bu kontrol hissimizin pekişmesine dair bir umut kapısı aralayabiliyor ya da “Aaa retro varmış, ondan bunları yaşadım. Ay bakayım ne zaman bitiyormuş.” diye düşünebiliyoruz.

Psikologlara göre astrolojiye inanmaya meyilli insanlar çoğunlukla yaşamlarında dışsal kontrol odağına sahipler, yani başarılarının veya başarısızlıklarının dış etkenlerden kaynaklandığını düşünebiliyorlar. Dolayısıyla yaşamlarındaki iyi veya kötü şeyleri de kendilerinden değil, gezegen hareketlerinden, yıldızlardan olduğunu düşünebiliyorlar.

Özetlemek gerekirse, astroloji yaşamın stresiyle ve belirsizliğiyle baş etme mekanizması olarak karşımıza çıkıyor. Londra Üniversitesi’ndeki psikoloji profesörü Christopher French insanların neden astrolojiye inandığını şu sözlerle açıklıyor: “Bir sonraki köşede neler beklediğine dair bir fikir veriyor gibi görünen herhangi bir şey -bu kontrol duygusu yanıltıcı olsa bile- kişiye kontroldeymiş hissini verebiliyor.”

Psk. Öykü Gündüz

Kaynak:

https://theswaddle.com/why-do-people-still-believe-in-astrology/

https://www.learnreligions.com/astrology-and-psychology-4079970